Để thành 1 người sang

1. Phỏng vấn một bạn trẻ vừa nghỉ làm. Hỏi lý do nghỉ việc, bạn xin phép được im lặng. Anh trưởng phòng ép khai cho được với câu đe nẹt như "nếu không nói thì chúng tôi không nhận". Bất ngờ bạn trẻ đáp lại "Dạ em quan niệm là, khi nói về người xưa chốn cũ, nếu không nói được những lời nào tốt đẹp thì em xin phép được im lặng ạ". Thông thường, khi người ta nghỉ việc, họ bực bội mà tuôn ra những lời không hay, để chứng minh rằng "công ty tệ quá nên tao mới dứt áo ra đi". Vì muốn được "có giá" hơn nên mình nhấn mạnh cái khuyết điểm (mà chưa chắc đã là) của chốn xưa để cùng nhau phê phán, nghe cho sướng tai vì..."ai cũng thấy vậy". Tâm lý học nói rằng, những người có cái tôi lớn thường hay nhìn điểm xấu của người khác để tự nâng họ lên, tự sướng tinh thần. Họ luôn đúng, luôn tốt, là nạn nhân, là bị hại, bị lùa gà. Người thực sự tử tế không nên vậy. Nhớ nhé các bạn, nói về người vắng mặt, kể cả trên mạng, nếu không nói được điều gì tốt đẹp, THÌ IM LẶNG, có thể nhún vai 1 cái, trề môi 1 cái, nó lạ giống Jose Mourinho. 

Còn khi mình kể, dù cho là sự thật thì cũng ít nhiều có cảm xúc trong đó mà nội dung câu chuyện sẽ lái theo ý mình. Người nghe ban đầu thấy thú vị vì tò mò, nhưng sau đó thì sợ, vì "biết đâu khi nói với người khác, nó cũng nói mình y rứa". Gần người ưa nói về khuyết điểm của người khác, ta sẽ bị năng lượng xấu, hạn chế tiếp xúc để không bị lây lan. Nếu bạn muốn nói khiếm khuyết của ai đó, trực tiếp gặp mặt góp ý luôn. Còn không dám thì thôi, góp ý thông qua người khác chính là nói xấu. Với người mà mình không thể chấp nhận được nữa, thì im lặng, không nhắc đến dù chỉ 1 lần, đã là một câu trả lời rồi. 

2. Hai bạn ly hôn nhanh chóng chỉ sau 1 năm chung sống, dù 10 năm yêu nhau. Khi gặp bạn bè, chỉ có thể nghe 2 bạn nói những điều tốt đẹp của người kia. Một số người khó chịu bảo "nếu toàn tốt đẹp thế thì sao không sống với nhau đi, bọn tôi muốn nghe cậu nói SỰ THẬT. Có phải là lý do X, Y, Z....không" . XYZ là cái muốn nghe của người tò mò (dưới  danh nghĩa quan tâm). Đáp lại là một nụ cười, và "mình xin giữ trong lòng, nói ra điểm không tốt của người cũ là người không tử tế". Đám bạn ngao ngán vì cần "moi tin tức" để loan truyền, mà "nó không nói điểm nào để có thể đi buôn chuyện". Người tầm thường, bé mọn chỉ toàn nhìn điểm tiêu cực, và khi chia tay (hôn nhân lẫn đối tác làm ăn, quan hệ bạn bè) là "nói cho đã, trút cho hết" thậm chí còn "thêm thắt vào để lấy thêm quân ủng hộ". Nhưng người cao thượng và tử tế họ khác. Họ không bao giờ nói điểm xấu của người họ từng có duyên gặp gỡ trong đời. Thấy họ không nhắc lại nữa, là biết. 

3. Trong thi đấu võ thuật, nguyên tắc là không được "đánh dưới thắt lưng", tức phần bụng dưới. Mặc dù đánh nhau là để giành chiến thắng, nhưng thắng phải vinh quang, phải cao thượng, có tư cách, không ai khen ngợi người dùng mưu hèn kế bẩn để thắng bằng mọi giá. Đánh lén, đánh úp bất thình lình, bắn tỉa, đánh dưới hạ bộ....đều bị xem là hèn, hạ đẳng. Hèn là từ 1 trái nghĩa với sang. Không được đánh khi người ta đã giơ tay xin hàng, hoặc phải dừng tay khi đối thủ đã ngã. Những quý tộc phương Tây hay Nhật Bản ngày xưa, nếu giải quyết mâu thuẫn có thể chọn đấu kiếm, đấu súng, chết trong kiêu hãnh. Chiến tranh, đánh đấm bao đời nay là chuyện của những người đàn ông, không nên lôi phụ nữ và trẻ con vào. Chuyện phụ nữ tham gia đánh giặc hay trẻ con anh hùng là sản phẩm lịch sử trong chiến tranh vệ quốc, tránh nhắc nhiều vì không phù hợp trong thế giới văn minh ngày nay. Phụ nữ đã phải hy sinh thời gian riêng của cuộc đời họ để làm nhiệm vụ duy trì nòi giống cho loài người, chăm sóc người già và trẻ em cho đàn ông ra trận, chăm lo sản xuất hậu phương, cần được nâng niu bảo vệ như ong thợ bảo vệ ong chúa (tức ong sinh sản), hãy cho họ được trân trọng, yêu thương và tự do sống cuộc đời như họ muốn. 

Thương trường là chiến trường. Cạnh tranh là tất yếu nhưng "đánh dưới thắt lưng" là điều mà một doanh nghiệp tử tế không ai làm. Một doanh nghiệp tử tế phải bắt đầu bằng người chủ tử tế, rồi văn hoá tử tế lan truyền dần xuống dưới các cấp quản lý, tới mọi nhân viên. Doanh nghiệp ngoài tích luỹ tài chính, cũng phải SANG THIỆT SANG để thế giới ngước nhìn. 

4. Một nhân vật nổi tiếng, khi bị sự cố, lập tức có nhiều tin đồn lan ra. Bản án chưa tuyên, những đã xuất hiện các từ "hắn, lão, y, tên, gã" (nếu phụ nữ là "ả, thị, mụ"). Ai cũng là quan toà dù chưa 1 ngày học luật. Thông tin về người đó dưới tựa để "đằng sau, chuyện chưa kể,..." được đám tò mò quan tâm nhất. Báo chí phương Tây họ có cụm từ "bầy kền kền" một loài chim chuyên ăn xác thối, chỉ lao vào rỉa rói khi con mồi đã bị thương không chống cự được, khác với đại bàng là kiêu hãnh chủ động và chỉ săn con mồi khoẻ mạnh. Phương Đông nhẹ nhàng hơn với cụm từ "giậu đổ bìm leo". Bìm là một loại cây yếu đuối, chờ "giậu đổ" thì mới dám leo lên. Đạp người đã ngã ngựa là cách hành xử tiểu nhân. Mình nên nhìn lại mình, nếu thấy hả hê trước sự cố của 1 ai đó (kiểu đáng đời, đáng kiếp, cho chừa....) thì mình vẫn còn tư duy tiểu nhược. Còn nhỏ bé tư duy, còn bình dân tâm hồn, còn nay ưa, mai ghét người khác thì mãi mãi chưa thể thành người SANG.

5. Người nông dân xưa với tầm nhìn hạn chế mới nghĩ ra các chuyện cổ tích lấy ác trả ác, lấy oán trả oán, vui mừng khi mẹ con Cám bị hành hạ thể chất lẫn tinh thần. Các chi tiết không văn minh trong truyện xưa (ví dụ cắt đầu dâng thủ cấp, nói dối, nuốt lời...trong Tam Quốc chẳng hạn) đều đã biên tập lại không cho xuất bản trên khắp thế giới vì không phù hợp. Ai còn mải mê tích tụ thêm đất thêm nhà (dù đã đủ cho nhu cầu cư ngụ), rồi ham ăn háu uống (bia dô dô cả thùng), ăn thịt cún thịt cẩu, lấy máu tươi làm súp (tiết canh) thì là hạng PHÀM PHU TỤC TỬ, một đời không sao trở thành người sang được. Bạn có thấy ai sang trọng quý phái mà ngồi gặm thịt chó thịt mèo, húp chén tiết canh dính máu động vật trên râu, lấy đũa cạy thịt giắt trong răng roài lủm lại chưa? 

Người SANG họ có tâm hồn thánh thiện nên thích ngồi đọc sách một mình bên 1 tách cà phê/trà/rượu vang nho nhỏ. Họ yêu thơ mến văn, yêu âm nhạc, hội hoạ, yêu thiên nhiên, yêu hoa và yêu con người, ưa du lịch và khám phá, luôn biết vừa đủ vật chất để nâng cao giá trị giải trí tinh thần, luôn có những nghĩa cử cao đẹp một cách âm thầm. Ai không lao động dù lành lặn, còn nhận tiền trợ cấp của người khác là không sang. Thơ văn xưa nay không ai ca ngợi các loại dây leo tầm gửi, mà người ta ca ngợi cây tùng, cây bách, cây thông. Hiên ngang và cô đơn giữa trời đất, vươn thẳng, chịu gió chịu tuyết chịu sương, chịu điều tiếng nhưng vẫn quý phái bình thản. "Kiếp sau xin chớ làm người. Làm cây thông đứng giữa trời mà reo" (Nguyễn Công Trứ). 

6. Để làm được người sang thì đầu tiên phải là người tử tế. Muốn có tử tế, thì phải có một văn hoá lớn, một triết học sâu, một bản lĩnh lớn, đủ trình độ chiến thắng được cảm tính của cá nhân, vượt qua lòng tham của người tầm thường. Mọi cảm xúc rồi sẽ qua, chỉ có hành động lúc đó là để lại hậu quả. Tôn trọng sự thật, logic, quý trọng người khác, thương yêu tha nhân như thân nhân...mới là đẳng cấp. Người giàu trong xã hội ngày càng nhiều nhưng người sang không tăng mấy. Ai sang thì chắc chắn đã khá giả, còn người giàu thì chưa chắc có được sự sang, tức sự quý phái toát ra từ cốt cách và tâm hồn, không phải do quần áo, xe cộ, nước hoa, ăn uống, tiền bạc địa vị bằng cấp mang lại. 

Để kết thúc bài viết, xin kể các bạn nghe về sự tích cây thông Noel. Ở nước Đức ngày xưa, có một tiều phu nọ rất nghèo, đi hái củi mỗi ngày. Đêm cuối năm, mùa đông lạnh tuyết trắng trời. Trên đường đi làm về nhà, ông thấy có một đứa trẻ đói lả nằm co quắp dưới một gốc thông. Ông mang về nhà, sưởi ấm, cho ăn uống. Sáng mai tỉnh dậy, không thấy đứa trẻ đâu, ông mở cửa ra tìm thì thấy một cây thông thật đẹp đặt trước cửa nhà, hôm đó là gần ngày giáng sinh. Có thể chú bé đã tỉnh dậy, đi tìm một cây thông đẹp tặng ông làm quà, hoặc Chúa trời (tức thượng đế tối cao theo tín ngưỡng của nhiều dân tộc) cải trang đứa bé để thử lòng nhân đức, tử tế trong đối xử với nhau của con người. Từ đó, cây thông Noel còn gọi là cây nhân đức, hoặc một số nước còn gọi là cây tử tế, thường được trang trí từ đầu tháng 12 cho đến hết năm mới dương lịch. 

Tháng 12, mùa giáng sinh, mùa nhân đức, mùa tử tế đang về.