Ọt ga nít cô cô nớt

 

1. Khởi nghiệp về sản xuất. Bạn trẻ nên làm việc cho nhà máy nước ngoài đặt tại VN, hoặc xách giỏ đi thực tập sinh, xuất khẩu lao động ở nước ngoài, quan sát học tập. Người ta kinh tế thị trường mấy trăm năm, mình nên để ý, chọn 1 nghề, 1 ngành, 1 lĩnh vực để nghiên cứu sâu. Làm để học nghề, không phải vì lương. 3-5 năm sau, quay về nước khởi nghiệp. Nếu chạy theo tiền bạc của người làm công ở nước ngoài, thì vẫn chỉ là nước xuất khẩu lao động đơn thuần như Philippines. Tiền vài ba chục tỷ đô la gửi về đó không bền vững. Thập niên 60-70, mấy nước châu Á đều xuất khẩu lao động cả, đặc biệt là sang các nước giàu dầu mỏ. Khi họ lộn xộn chiến tranh, hàng loạt lao động Philippines về nước và nộp hồ sơ đi nước khác làm tiếp, trong khi lực lượng lao động người Hàn, người Đài, Malay, Thái..trở về và xây dựng những nhà máy, công xưởng. (Gõ google chấm com từ khoá "thực tập hưởng lương, tu nghiệp sinh, xuất khẩu lao động, co-operative education, paid internship, học nghề hưởng lương ở nước ngoài, đào tạo nghề vừa học vừa làm ở nước X, Y nào đó mình muốn đi, muốn bắt chước họ.."). 

 

2. Khởi nghiệp về nông nghiệp. Giới trẻ nông thôn đang đổ xô về thành thị để bung lụa thời tuổi trẻ, nước nào cũng thế. Tuy nhiên, xác định rõ mình có phù hợp để thành công ở thành phố không. Cách đây 20 năm, Tony vừa ra trường chỉ với bằng B Anh Văn, lương đã 300 đô la thử việc, bây giờ rất khác. Dân du học về nhiều, các ngóc ngách ngành kinh tế đã được phủ kín dần, mình chen chân vô càng khó nếu vẫn làm y chang người ta. Mở quán cà phê pha phin, tuyển nhân viên mặc áo 2 dây ra vô cười nói thì sao cạnh tranh lại chuỗi Starbucks, the Coffee bean...Thành phố chỉ là thiên đường dành cho người cực giỏi, cá tính. New York, phố Wall không dành cho người tài năng tầm tầm. Thì thôi, mình đi Iowa, Wisconsin bẻ bắp hái ngô, ở đó còn cơ hội. 

 

Đất đai ở nông thôn sẽ bỏ trống dần do di dân lên phố. Các bạn trẻ nên tập hợp lại, dồn điền tích thổ. Lập dự án dựa trên lợi thế của địa phương mình. Ví dụ vùng đất này trồng được chuối, lập dự án, mời gọi đầu tư, xách giỏ đi tiếp thị với người nhập bên Nhật, bên Hàn, bên Nga...những nước xứ lạnh trồng không được. Mình tiếp thị, ký kết hợp đồng, có đầu ra ngon lành. Có bạn ở Thốt Nốt đã làm được mô hình này, trồng tới 180,000 gốc chuối/ trang trại và tháng nào cũng cả chục công ten nơ xuất đi. Dứa (thơm) chỉ có khoảng 20 nước trồng được, vì cần khí hậu nóng ẩm, trong khi 200 nước tiêu dùng. Tony khuyến nông là khuyến như vậy, không phải về có mấy mét vuông đất trong nhà rồi trồng 10 cây chuối, nuôi 7 con gà, sáng cho gà ăn, ngồi buồn nặn mụn miết. Rùi 3 tháng thì ớn óc, cuồng chân cuồng cẳng, lại ra quốc lộ bắt xe vọt lên thành phố rũ rượi xin việc. Cũng đừng khởi nghiệp với vài mét vuông đất trồng rau sạch, 99% bạn khởi nghiệp với "rau sạch" đều tèo, vì xã hội VN bây giờ mặc dù quan tâm nông sản sạch bẩn, nhưng phần lớn chỉ mua cái gì giá rẻ. Việc khởi nghiệp rau sạch chỉ là cơ hội để mình trải nghiệm thất bại, sau đó làm cái khác thành công.

 

3. Khởi nghiệp về công nghệ: nghĩ ra cái gì đó ứng dụng kiếm được khối tiền như Uber, grabcar, airbnb... Hoặc làm cái game cho mọi người download xuống chơi, ngày nào cũng kiếm vài chục ngàn đô như bạn gì ở Hà Nội. Đó là xu thế mới dành cho các bạn trẻ giỏi công nghệ. Tuy nhiên cái này hơi khó do đặc tính Á Đông thụ động vở sạch chữ đẹp con ngoan trò giỏi....khiến người bắt chước thì nhiều chứ người nghĩ ra cái mới, người sáng tạo cá tính rất hiếm. Có thì các bạn đó cũng đã âm thầm làm giàu và nghỉ hưu đâu đó trên thế giới ở tuổi 30 rồi. 

 

4. Khởi nghiệp về xuất khẩu: Coi các doanh nghiệp đang bán hàng trong nước mạnh mà chưa bán ra nước ngoài được, nói "chuỵ để em, em học kinh tế, em học ngoại thương, em học ngoại ngữ chứ không phải người thường, em sẽ mang hàng chị ra quốc tế". Gánh rau ầm ầm ra chợ Tây. Để dành thị trường thương mại trong nước cho chị Ba chị Bảy đi, họ không có biết tiếng Anh. Mình cử nhân thạc sĩ, không giành việc với họ.

 

5. Khởi nghiệp về du lịch: Tổ chức các tour lạ lùng, thú vị...để dụ Tây sang. Nhà mình ở quê làm thành "biệt phủ nghỉ dưỡng". Mình bắt nó (khách du lịch) ngồi trong resort hotel homestay của mình giữa cánh đồng, đấm bóp mát xa cắt móng chân tỉ tê cho nó, miễn phí hết, cho nó khát nước cháy cổ họng chơi. Mình mua cái tủ lạnh, quả dừa dân quê đang bán có 5000 đồng, để cả chục buồng ướp lạnh, treo bảng "ọt ga nít cô cô nớt" (organic coconut), giá 5 đô/quả. Nó khát quá uống 10 quả liền. Mình tươi cười "chặt nghệ thuật" mà nó vui lòng. Mấy nước khác làm du lịch đều thế cả. Tour Thái Lan có 3-4 trăm đô cho mấy ngày trọn gói, ở hotel 4 sao, chứ hiếm ai đi về mà hẻm xài cả ngàn đô la cả. Tiêu hết tiền mà về hài lòng vui vẻ mới chết. 

 

6. Những khởi nghiệp khác: tự mình nghĩ ra chứ Tony hết biết rồi. Nếu mình là "tinh hoa", nên đọc lại bài này 1 lần nữa để thấy bài này cũng dễ thương. Hẻm phải "mèo khen mèo dài đuôi" đâu, nhưng tại đuôi nó dài quá, giấu hẻm được.