Thương nhớ Ba Tư

1. Xe hơi là biểu tượng thịnh vượng cho xã hội ngày nay, giống 500 năm trước là xe ngựa, sau đó là xe đạp, rồi là xe máy. Xe máy là lịch sử, dần dần sẽ bị xoá sổ. Trung Quốc, Indonesia, Pháp, Mỹ, Anh... cho đến Srilanka, Mông Cổ..., xe hơi luôn là đề tài thú vị khi cánh đàn ông tụ tập với nhau. Các cô bé cậu bé trung học khắp thế giới vẫn "đố bạn" trong lúc ra chơi về logo của các hãng xe. Mô hình xe hơi thu nhỏ có điều khiển là mặt hàng đồ chơi trẻ em bán chạy nhất. Khắp nơi, người khá giả vẫn đi xe hơi riêng và đóng thuế xe, phí cầu đường, bãi đỗ... và nhà nước lấy tiền đó trợ cấp cho phương tiện công cộng để người thu nhập ít hơn sử dụng. Người khá giả thì bận rộn, nên phải bỏ tiền ra mua thời gian, và ngược lại. Với người thu nhập trung bình khá, nếu ở thành phố thì không cần sắm xe hơi vì tốn kém chi phí đỗ xe, có nhiều sự lựa chọn như taxi, xe buýt, xe công nghệ....còn ở nông thôn thì mỗi gia đình nên mua 1 chiếc để đi lại. Ở nông thôn, xây nhà cần chừa sân đỗ và đường sá nên mở rộng để xe đi lại thoải mái. 

2. Người Iran tự hào ghi tên mình vào những dân tộc trên hành tinh này có nghề chế tạo xe hơi (xe ô tô, tuỳ vùng gọi). Hãng xe IKCO là hãng xe lớn với gần cả triệu chiếc/năm, xuất khẩu đến hơn 40 thị trường ít ai để ý như Trung Á, Trung Đông, Trung Mỹ, Nga, Đông Âu, châu Phi. Ở Iran, xe Samand được xem là quốc xa (national car). Xe hơi đi liền với công nghiệp luyện thép, công nghiệp chế tạo phụ tùng, cao su, nhựa, động cơ...nên không dễ thực hiện, phải bền bỉ đến cùng, dựa vào nội lực quốc gia chứ không thể dựa vào ngoại bang. Lịch sử cho thấy chưa có 1 hãng xe quốc tế tới đặt nhà máy rồi bàn giao nền công nghiệp chế tạo ô tô cho nước đó cả. Họ ra đi thì chỉ để lại "kỹ năng lắp ráp" như đứa trẻ xếp đồ chơi Lego. Vì vậy, người Iran kêu gọi các kỹ sư về ô tô ngày đêm nghiên cứu để tạo ra dòng xe riêng, với tinh thần "work for our country". Hỏng, làm lại. Xấu, làm lại. Mắc, làm lại... Ngày nay, hãng IKCO có đến 54.000 công nhân viên với tài sản 32 tỷ đô, nằm trong bảng những nhà sản xuất xe lớn nhất thế giới. Xe của họ rất nặng do thép dày, chắc, đi trên đường trường thì khỏi chê. Mặc dù bị cấm vận kinh tế nhưng đời sống của người Iran không mấy chật vật, vì ngoài dầu thô là tài nguyên thiên nhiên ra, họ còn nhiều lĩnh vực khác thu ngoại tệ. Họ đã tự sản xuất mọi thứ, những người trẻ tài năng đều được khuyến khích sáng tạo ra cái mới và sản xuất thay thế nhập khẩu. 

Người Iran có tinh thần tự cường rất mạnh mẽ, mỗi cá nhân đều học như điên, làm hết mình, sẵn sàng hy sinh cái tôi cá nhân để lợi ích chung cho cộng đồng. Sự thành công ở các nước châu Á đều là do người dân chỉ ngủ có 5-6h/ngày, còn lại là ở công trường nhà máy công sở. Tinh thần ham thích sản xuất và say mê lao động chính là cốt lõi của sự thịnh vượng. Vì để có thể làm được sản xuất, người đó phải rất là THÁO VÁT, kỷ luật, có đầu óc tổ chức rất tốt. 

3. Mình đến Iran một lần chung với đoàn thương nhân Hongkong, xúc tiến nhập khẩu hạt dẻ cười (một loại hạt) cho thị trường Trung Quốc. Trên đường phố thủ đô, xe IKCO chiếm áp đảo. Anh bạn Aram, lúc đưa mình đi ăn ở nhà hàng Hoa có tên là Gold Dragon trên phố Tooraj, có nói ở Tehran, có 3 hãng xe bán chạy nhất là Susuki của người Nhật, Peugeot của người Pháp và IKCO của người Iran. Với anh, và với bất cứ người Iran nào, nếu xe IKCO giá ngang bằng, tiện nghi chỉ 2/3 thì anh vẫn đi xe IKCO, "because it's made by Iranian". Anh nói việc dùng hàng nội địa là trách nhiệm bắt buộc của mỗi công dân, "phải dùng" chứ không phải "nên dùng", dù không có quy định nào cả. Chính sự tự trọng với sản phẩm dân tộc mình sản xuất là chìa khoá thành công của các nước biết chế tạo xe hơi (số lượng các nước này chỉ đếm trên đầu ngón tay dù có hơn 200 quốc gia trên trái đất). Anh nói, người Iran chưa giàu bằng người Nhật người Pháp thì mỗi công dân Iran phải có nhiệm vụ làm cho người Iran giàu có lên. Thanh niên Iran vào buổi tối trước khi nhắm mắt ngủ, phải dành 15 phút chiêm nghiệm hôm nay mình đã làm được gì mới mẻ chưa, hay vẫn một ngày trôi qua chán òm như mọi ngày? Rồi buổi sáng thức dậy, vừa uống cà phê vừa suy nghĩ hôm nay phải làm gì để tốt hơn hôm qua. How to have a better day than yesterday?

Khi mua hàng, họ hay hỏi người bán "cái này có hàng made in Iran không"? Vì với họ, mua một sản phẩm Iran sản xuất, một người Iran sẽ có việc làm, 1 đồng ngoại tệ sẽ ở lại, đồng tiền đó sẽ được tái đầu tư, sản phẩm sẽ càng tốt hơn, xuất khẩu lấy được 2 đồng về cho quê hương, dù việc xuất khẩu của họ rất chật vật do bị Mỹ cấm vận, nhận thanh toán rất khó. Nhưng họ biết, mỗi dân tộc phải tự mình tự cường, xây dựng thực lực bằng nền kinh tế hùng mạnh, còn các quan hệ quốc tế, cuối cùng cũng chỉ xoay quanh lợi ích của nước họ. 

Lịch sử Iran gắn liền với lịch sử của Ba Tư hào hùng ngày xưa, và văn hoá ấy vẫn âm thầm chảy trong huyết mạch của mỗi người. Cốt lõi của sự thịnh vượng của mỗi dân tộc, là tự chủ sản xuất. Các doanh nghiệp ở Iran, dù ở lĩnh vực nào, đều mở thêm 1 mảng sản xuất để các khu công nghiệp lấp đầy các nhà máy, người dân của họ có việc làm, tỉnh nào cũng phát triển kinh tế ngang bằng nhau để tránh việc di dân cơ học lên đô thị lớn. 

4. Trong hình là đường phố ở Iran.